افزایش وزن در افراد مبتلا به پرکاری تیروئید حین وپس از درمان بیماری

وقتی فردی به یکی از بیماری‌های تیروئید دچار می‌شود در ابتدا ممکن است از کاهش وزن خود خوشحال شود. برخی افراد حتی تا زمانی‌که مقدار قابل‌توجهی از وزن خود را کم نکردند به سراغ هیچ درمانی نمی‌روند. لازم به ذکر است افرادی که به مشکلات پرکاری تیروئید مبتلا هستند با مصرف داروهای ضدتیروئید دچار افزایش وزن می‌شوند. برخی در طول درمان و مصرف داروها سعی می‌کنند با افزایش وزن مقابله می‌کنند.

پرکاری تیروئید چیست ؟

• غده تیروئید

پرکاری تیروئید بیماری است که در طی آن غده تیروئید بیش از حد فعال شده و میزان زیادی هورمون‌های تیروید را که در خون جریان دارند تولید می‌کند. (واژه یونانی هایپر به معنای زیاد است.) هورمون‌های تیروکسین (T4) و هورمون تری یدوتیروئین (T3 ) به‌ترتیب ۹۹٫۹%  و ۰٫۱% از هورمون‌های تیروئید را شامل می‌شوند. هورمون T3 فعال‌ترین هورمون تیرویئد است. قسمت اعظم هورمون تیروکسین یا T4 در جریان خون به هورمون T3 تبدیل می‌شود. تیروئید خودش توسط غده هیپوفیز در مغز و غده هیپوفیز نیز توسط غده‌ی دیگری در مغز به نام هیپوتالاموس تنظیم می‌شود. هیپوتالاموس هورمونی را  آزاد می‌کند که تیروتروپین (TRH) نام دارد. این هورمون با ارسال پیام به غده هیپوفیز هورمون محرک تیروئید موسوم به هورمون TSH  را منتشر می‌کند. هورمون محرک تیروئید به نوبه خود با  انتشار سیگنال به غده تیروئید موجب انتشار هورمون‌های تیروئید می‌شود. فعالیت بیش از حد هر یک از این سه غدد موجب تولید بیش از حد هورمون تیروئید و درنهایت پرکاری تیروئید می‌گردد. بیماری تیروتوکسیکوزیس یا تیروئید سمی نوعی بیماری سمی است که به دلایل مختلف افزایش بیش از حد هورمون‌های تیروئید رخ می‌دهد. تیروئید سمی ممکن است ناشی از مصرف بیش از حد هورمون تیرویئد یا تولید زیاد هورمون‌های تیروئید توسط غده تیروئید باشد. از آن‌جایی که متخصصین مراقبت بهداشت و همچنین بیماران اغلب این واژه‌ها را به صورت متناوب بکار می‌برند ما در تمام این مقاله آزادانه از عبارت پرکاری تیروئید استفاده کرده‌ایم.

علائم پرکاری تیروئید چیست ؟

پرکاری تیروئید که ممکن است به دلایل مختلف رخ دهد بیماری است که علائم و نشانه‌های مختلفی دارد. اما با این وجود، افراد مبتلا به پرکاری تیروئید خفیف اغلب هیچ علائمی ندارند. در بیماران بالای ۷۰ سال، ممکن است هیچ علائم و یا نشانه‌های معمولی یافت نشود. به‌طور کل، علائم و نشانه‌های این بیماری با افزایش شدت آن خود را نشان می‌دهند. علائم پرکاری تیروئید معمولا با افزایش میزان متابولیسم بدن در ارتباط است.

علائم شایع عبارتند از:

• تعریق زیاد
• عدم تحمل گرما
• افزایش حرکات روده
• لرزش (خصوصا لرزش دست)
• عصبانیت، تحریک و اضطراب
• افزایش ضربان قلب، تپش قلب و نامنظمی ضربان قلب
• کاهش وزن
• خستگی مفرط و ضعف
• کاهش تمرکز
• قاعدگی نامنظم و خیلی کم
• موهای نازک و شکننده
• نازکی پوست
• اختلالات خواب

بیماران مسن‌تر، ممکن است به نامنظمی ضربان قلب یا نارسایی قلبی مبتلا شوند. در شدیدترین حالت ، پرکاری تیروئید درمان نشده ممکن است منجربه طوفان تیروئیدی شود. طوفان تیروئیدی شرایطی است که با فشارخون بالا، تب، نارسایی قلبی، تغییرات روحی ازجمله سردرگمی و روان آشفتگی همراه است.

نکاتی جهت افزایش وزن

طبیعی کردن سطوح هورمون تیروئید

هورمون‌های تیروئید نقش عمده‌ای در کاهش وزن دارد. بنابراین طبیعی کردن سطوح هورمون تیروئید از اهمیت فراوانی برخوردار است. بیشتر افراد مبتلا به پرکاری تیروئید دارای بیماری گریوز هستند. گریوز نوعی پرکاری خودایمنی تیروئید است که با تحریک گیرنده‌های هورمون محرک تیروئید  منجربه تولید بیش از حد هورمون تیروئید می‌شود. تا زمانی‌که خودایمنی تیروئید مهار نشده علائم پرکاری تیروئید باید کنترل شوند. بیماران معمولا در چنین شرایطی داروی ضدپرکاری تیرووئید به نام متی مازول را مصرف می‌کنند. مصرف این دارو موجب طبیعی شدن سطوح هورمون تیروئید شده و از کاهش وزن جلوگیری می‌کند. یکی از دلایل رایج این است که این دارو با کم کاری تیروئید مانع کاهش وزن می‌شود. ال کارنیتین و گندنای کوهی از داروهای طبیعی دیگری هستند که با مهار تولید هورمون تیروئید مانع کاهش وزن می‌شوند. در برخی موارد بیمار حتی بعد از درمان و طبیعی شدن سطوح هورمون تیروئید همچنان مشکل کاهش وزن را دارد. در چنین مواردی بیماران برای افزایش وزن باید به نکات دیگر این مقاله رجوع کنند.

مصرف غذاهای سرشار از موادمغذی و کالری کم

بسیاری از افراد مبتلا به پرکاری تیروئید معمولا با مصرف کالری زیاد با کاهش وزن مقابله می‌کنند. این افراد با این روش به جای مصرف غذاهای سرشار از موادمغذی و کالری کم درعوض میزان کربوهیدرات را در بدن خود افزایش  می‌دهند. در برخی کتاب‌ها گوشت‌های طبیعی به‌عنوان غذاهای سرشار از موادمغذی و کم کالری معرفی شده‌اند. لازم به ذکر است که گوشت‌های دیگر هم جزء موامغذی هستند اما خواص و فواید گوشت‌های ارگانیک را ندارند. افرادی که گیاه‌خوار هستند باید حتما مصرف آجیل و مغزها را در اول لیست غذایی خود قرار دهند. غذاهای کم کالری و سرشار از موادمغذی دیگر شامل: چای سبز، آواکادو، اسفناج، کلم، تربچه، شاهی و هویج می‌باشند. تخم‌مرغ نیز یکی از غذاهای مغذی و مهم است. افراد مبتلا به مشکلات روده باید از خوردن مغزها، آجیل، حبوبات و لوبیا خودداری کنند چراکه  هضم این خوراکی‌ها به‌دلیل وجود اسید فیتیک و اسید لکتین موجود در آن‌ها اغلب مشکل است. با خیساندن این قبیل خوراکی‌ها در آب می‌توان خواص ضد مغذی آن‌ها را کاهش داد. البته ناگفته نماند که با این روش نمی‌توان خواص ضدمغذی آن‌ها را کاملا از بین برد.

مصرف اسموتی همراه با مقداری پروتئین افزوده

در کنار غذاهای مغذی می‌توان ۱ یا ۲ اسموتی در روز نوشید. جهت مغذی نمودن نوشیدنی بهتر است مقداری آواکادو، کلم یا روغن نارگیل به مخلوط افزود. علاوه‌بر این می‌توان مقداری پروتئین اضافی در قالب پروتئین پنیر که منبع خوب گلوتاتیون است را به مخلوط اضافه نمایید. اگر سعی دارید لبنیات مصرف نکنید بهتر است نخودسبز و یا پودر پروتئین برنج را در لیست خوراکی‌های خود داشته باشید.

هرنوع مشکلات سوء جذب را برطرف نمایید

پرکاری تیروئید معمولا با مشکلات سوء جذب همراه است. این شرایط موجب اختلال در جذب موادمغذی می‌شود. البته ممکن است عوامل دیگری هم وجود داشته باشند که موجب سوء جذب می‌شوند. نفوذپذیری روده در افراد مبتلا به بیماری گریوز افزایش یافته و این امر می‌تواند جذب موادمغذی را دچار مشکل کند. برخی از پاتوژن‌ها  یا به‌عبارتی بیماری‌زاها نیز می‌توانند موجب چنین مشکلی شوند. بنابراین داشتن پنل مدفوعی که بتواند پاتوژن‌ها را تشخص دهد ایده خوبی است. مشکلات کیسه صفرا از عوامل دیگری هستند که ممکن است موجب سوء جذب شوند. در برخی موارد بیماران به جای داروهای ضدبتا و همچنین داروهای ضدتیروئیدی که جذب موادمغذی را با مشکل مواجه می‌کنند ممکن است داروهای دیگری را مصرف کنند. داروهای ضدبارداری خوراکی نیز جذب ویتامین‌ها و موادمغذی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

حداقل ۳ روز در هفته با وزنه سبک تمرین کنید

از آن جایی که پرکاری تیروئید حجم عضلات را کم کرده و تراکم استخوانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد بیمار باید حداقل ۳ روز در هفته با وزنه سبک ورزش کند. توصیه می‌کنیم به جای کاهش وزن و خوردن غذاهای پرکالری با وزنه سبک ورزش  کنید چراکه این کار به افزایش وزن کمک می‌کند. تحقیقی که روی ۱۶ بیمار مبتلا به پرکاری تیروئید انجام شده حاکی از آن است که تمرینات  مقاومتی بهبود عملکرد عضلات اسکلتی را افزایش داده و موجب افزایش وزن می‌شود. اگر قبلا با وزنه ورزش نکردید سعی کنید این کار را با مربی خصوصی ورزش شروع کنید. برای خاتمه باید گفت که در صورت ابتلا به پرکاری تیروئید معمولا اضافه کردن وزن با چالش همراه است. در چنین شرایطی نکته اساسی برای اضافه وزن طبیعی کردن سطوح هورمون‌های تیروئید است. دوباره خاطر نشان می‌کنیم که خوردن غذاهای سرشار از موادمغذی و کم کالری و همچنین تمرین با وزنه به افزایش وزن کمک می‌کند. اگر بیماری‌های دیگر (نظیر اختلالات روده‌ای، سندروم روده چکه کن و یا مشکلات کیسه صفرا)  جذب موادمغذی را با مشکل مواجه کند باید حتما تحت بررسی قرار گیرند.

بیماری گریوز: غذاهایی که باید خورده شود

توت‌ها: نظیر شاه‌توت، بلوبری و تمشک سرشار از آنتی‌اکسیدان هستند. این آنتی‌اکسیدان‌ها به حفظ قدرت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند. بیماری گریوز نوعی اختلال خودایمنی است. بدین معنا که سیستم ایمنی بدن به بافت‌های سالم در بدن حمله می‌کند. خوردن توت‌ها نمی‌تواند از بروز بیماری گریوز پیشگیری کند اما می‌تواند به سلامت عمومی بدن کمک کند. چه میزان مصرف باید مصرف نمود:  ا یا چند وعده در روز.

محصولات لبنی: بیماری گریوز درمان نشده می‌تواند موجب تحلیل استخوان (و در نهایت پوکی استخوان)  شود. اما وقتی چنین ناهنجاری تحت درمان قرار گیرد برای بازسازی استخوان باید کلسیم مصرف شود. با خوردن محصولات لبنی نظیر پنیر، شیر و ماست می‌توان مقادیر زیادی کلسیم دریافت کرد. درصورت عدم هضم لاکتوز می‌توان کلسیم را از غذاهای غنی شده نظیر آب پرتقال، شیر سویا، غلات کامل و نان دریافت نمود. چه میزان باید مصرف نمود: ۳ وعده در روز.

سبزیجات چلیپایی: کلم بروکلی، گل کلم و کلم‌ها بخشی از خانواده غذاهای آنتاگونیست‌های تیروئید هستند. این سبزیجات موجب کاهش میزان هورمون تیروئید تولید شده توسط غده تیروئید می‌شوند اما باید گفت که با خوردن این سبزیجات به تنهایی نمی‌توان بیماری گریوز را درمان نمود. چه میزان باید مصرف نمود: ۱ یا چند وعده در روز.

غذاهای حاوی ویتامین D: غذاهایی نظیر ماهی سالمون، تخم مرغ و قارچ‌ها به پیشگیری از بروز بیماری پوکی استخوان که معمولا ناشی از عدم درمان بیماری گریوز است کمک می‌کنند. ویتامین D یک مده مغذی است و مصرف آن همراه با کلسیم موجب تقویت استخوان‌ها می‌شود. پزشک ممکن است مصرف مکمل ویتامین D را به بیمار توصیه نماید. چه میزان باید مصرف نمود: ۱ یا چند وعده در روز.

‌‌پروتئین: مرغ، بوقلمون، لوبیا و آجیل منبع خوبی برای دریافت پروتئین هستند. پروتئین‌ها موادمغذی ضروری هستند که به عضله سازی و افزایش انرژی کمک می‌کنند. از آن‌جایی که کاهش وزن یکی از علائم شایع بیماری گریوز است خوردن مقادیر زیاد پروتئین طبیعتا موجب حفظ توده عضلانی می‌شود. هنگامی که بیماری گریوز درمان شود مصرف پروتئین موجب بازسازی حجم عضلات می‌شود. چه میزان باید مصرف نمود:  پروتئین را می‌توان در هر وعده غذایی مصرف کرد.

چربی‌ها: اسیدهای چرب امگا ۳- اسیدهای چرب ضروری یافت شده در ماهی سالمون و سایر ماهی‌ها، روغن زیتون و گردوها- موجب تقویت و سلامت بدن می‌شوند. از آن‌جایی که بدن به‌طور طبیعی این اسیدهای چرب را تولید نمی‌کند به‌همین دلیل تنها  از طریق مصرف چنین خوراکی‌هایی می‌توان اسیدهای چرب را دریافت نمود. چه میزان باید مصرف نمود: ۱ یا چند وعده در روز.

بیماری گریوز: چه چیزهایی باید محدود شوند

کافئین: خوراکی‌های حاوی کافئین ازجمله قهوه، نوشابه، چای و شکلات می‌توانند موجب تشدید علائم بیماری گریوز نظیر اضطراب، عصبانیت، افزایش ضربان قلب و کاهش وزن شوند. شاید لزومی نداشته باشد که کافئین را به طور کامل از رژیم‌غذایی خود حذف کنید بنابراین بهتر است درخصوص محدود کردن مصرف  آن با پزشک مشاوره کنید.

خوراکی‌های آلرژی‌زا: اگر حساسیت غذایی داشته باشید شاید مجبور باشید حتی غذاهایی که کمتر ایجاد آلرژی می‌کنند را هم به‌طور کامل از رژیم‌غذایی خود حذف کنید. از آن‌جایی که تاثیر ناشی از غذاهای آلرژی‌زا بر بدن همانند علائم بیماری گریوز است بنابراین حذف این غذاها کمک می‌کند تا پزشک بتواند به‌درستی علائم بیماری گریوز را تشخیص دهد. برخی از شایع‌ترین غذاهایی که ایجاد حساسیت می‌کنند عبارتند از: محصولات لبنی، گندم (گلوتن)، سویا، ذرت و آجیل‌

کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است