رژیم کم کاری تیروئید(بایدها و نبایدهای غذایی برای تغییر متابولیسم)

کم کاری تیروئید اختلالی است که بدن قادر به تولید هورمون تیروئید به اندازه کافی نیست. هورمون تیروئید به کنترل رشد و ترمیم بدن و متابولیسم کمک می‌‌کند. در نتیجه افرادی که اختلال کم کاری تیروئید دارند دچار خستگی ریزش مو، افزایش وزن، احساس سرما، بی اشتهایی، و مواردی از این قبیل می‌‌شوند. کم کاری تیروئید حدود ۱ تا ۲ درصد از افراد سراسر جهان را درگیر کرده است و احتمال بروز آن در زنان ۱۰ برابر بیشتر از مردان است.

کم کاری تیروئید چیست؟

 غده تیروئید غده کوچک پروانه‌ای شکل است که در قسمت جلوی گلو قرار دارد و وظیفه تولید و ذخیره هورمون‌های تیروئید را برعهده دارد که تقریباً همه سلول‌های بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. هنگامی‌که غده تیروئید سیگنالی که هورمون تحریک کننده تیروئید نام دارد را دریافت می‌کند هورمون‌های تیروئید را وارد جریان خون می‌کند. این سیگنال زمانی غده هیپوفیز که غده کوچک در قسمت قاعده جمجمه است ارسال می‌شود تست هورمون تیروئید بسیار کم باشد. در شرایطی که کم کاری تیروئید نام دارد و حتی در مواردی که سطح هورمون تحریک کننده تیروئید بالا است غده تیروئید به ترشح هورمون‌های تیروئید می‌‌پردازد که به این عارضه کم کاری اولیه تیروئید گفته می‌‌شود و شایع‌ترین نوع کم کاری تیروئید محسوب می‌گردد. در حدود ۹۰ درصد از موارد کم کاری اولیه تیروئید در پی بیماری هاشیموتو تیروئیدیت رخ می‌دهد. هاشیموتو تیروئیدیت یک بیماری خود ایمنی است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غده تیروئید حمله می‌کند. کمبود ید، اختلال ژنتیکی، و مصرف برخی داروهای خاص و انجام عمل جراحی برای برداشتن قسمتی از تیروئید در زمره سایر علل کم کاری اولیه تیروئید قرار دارند. گاهی اوقات غده تیروئید هورمون‌های کافی برای تولید هورمون تحریک کننده تیروئید را دریافت نمی‌کند و در نتیجه این هورمون به اندازه کافی تولید نمی‌‌شود. این عارضه زمانی رخ می‌دهد که غده هیپوفیز به خوبی کار نکند و به این اختلال کم کاری ثانوی تیروئید گفته می‌‌شود. هورمون‌های تیروئید نقش مهمی را در بدن ایفا می‌کنند و وظیفه کنترل، ترمیم، و متابولیسم بدن را برعهده دارند. متابولیسم به فرآیند گفته می‌‌شود که مواد غذایی مصرف شده به انرژی تبدیل می‌شوند. متابولیسم بر دمای بدن و سرعت سوزاندن کالری تأثیر می‌‌گذارد. به همین دلیل افراد مبتلا به کم کاری تیروئید اغلب احساس سرما می‌کنند، معمولاً خسته هستند، و وزن آنها به سرعت افزایش می‌‌یابد.

چگونه کم کاری تیروئید بر متابولیسم بدن تاثیر می‌گذارد؟

هورمون‌های تیروئید بر کنترل سرعت متابولیسم بدن تاثیر می‌گذارند هرچه سرعت متابولیسم بدن بالاتر باشد سرعت سوزاندن کالری دریافتی نیز بالاتر خواهد بود. سطح هورمون‌های تیروئید در افرادی که دچار کم کاری تیروئید هستند پایین است این امر بدین معنا است که سرعت متابولیسم بدن آنها پایین می‌باشد و در نتیجه کالری دریافتی نیز به آهستگی می‌سوزد. پایین بودن سرعت متابولیسم بدن با خطرات متعددی همراه است و می‌تواند باعث خستگی بیمار و افزایش سطح کلسترول خون و دشوار شدن کاهش وزن شود. افرادی که دچار کم کاری تیروئید هستند و برای کاهش وزن مشکل دارند باید سعی کنند در تمرینات ورزشی سنگین مانند دویدن، طناب زدن، دوچرخه سواری، و پیاده روی سریع استفاده نمایند. تحقیقات نشان داده است که انجام دادن تمرینات ایروبیک می‌‌تواند به افزایش سطح هورمون تیروئید کمک نماید و سطح متابولیسم بدن را افزایش دهد. افراد مبتلا به کم کاری تیروئید می‌توانند از مزایای مصرف پروتئین بهره بگیرند. تحقیقات نشان داده است که بالا بودن سطح پروتئین در رژیم غذایی می‌‌تواند به افزایش سرعت متابولیسم بدن کمک کند.

 افراد مبتلا به کم کاری تیروئید باید از کدام مواد غذایی استفاده کنند؟

 مواد غذایی متعددی وجود دارند که می‌‌توانند به بهبود عملکرد غده تیروئید کمک نمایند. در بخش زیر به این مواد سودمند اشاره می‌‌کنیم.

 ید

ید یک ماده معدنی بسیار سودمند است که برای عملکرد غده تیروئید ضروری است. به این ترتیب افراد مبتلا به کمبود ید در معرض خطر کم کاری تیروئید قرار دارند. کمبود ید بسیار شایع است و تقریباً حدود یک سوم جمعیت جهان دچار کمبود ید هستند اما این اختلال در کشورهای پیشرفته مانند آمریکا شروع پایینی دارد زیرا در این کشورها با اضافه کردن یک به نمک از کمبود ید در رژیم غذایی افراد جلوگیری می‌شود. اگر شما نیز از کمبود ید رنج می‌‌برید نمک یددار را به رژیم غذایی خود استفاده کنید و سعی نمایید از غذاهای غنی از ید مانند لبنیات، تخم مرغ، ماهی، و جلبک دریایی استفاده کنید. اگر شما در رژیم غذایی خود به اندازه کافی ید دریافت می‌‌کنید دیگر نیازی به مکمل ید نخواهید داشت. برخی از تحقیقات نشان داده است که مصرف بیش از حد باعث آسیب دیدگی غده تیروئید می‌شود.

 سلنیوم

سلنیوم به بدن کمک می‌کند تا هورمون‌های تیروئید را فعال نماید بنابراین توسط بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده معدنی سودمند دارای خاصیت آنتی اکسیدانی است که این امر بدین معنا است که از غده تیروئید در برابر آسیب دیدگی ناشی از مولکول‌هایی که رادیکال‌های آزاد نام دارند محافظت می‌‌کند. افزودن مواد غذایی غنی از سلنیوم یک روش عالی برای افزایش سطح سلنیوم بدن است. ماهی تون، ماهی ساردین، انواع مغزها، تخم مرغ، و انواع سبزیجات حاوی مقدار زیاد سلنیوم هستند. بنابراین باید از مصرف مکمل سلنیوم بدون مجوز پزشک خودداری کنید زیرا مکمل‌ها حاوی مقادیر بسیار زیادی از سلنیوم هستند که بالا بودن سطح آن می‌‌تواند برای بدن سمی‌می‌باشد.

روی

روی مانند سلنیوم به بدن کمک می‌کند تا هورمون‌های تیروئید را فعال نماید. تحقیقات نشان داده است که روی به تنظیم هورمون تحریک کننده تیروئید کمک می‌‌کند. هورمون تحریک کننده تیروئید هورمونی است که به غده تیروئید دستور می‌‌دهد هورمون‌های تیروئید را آزاد نماید. کمبود روی در کشورهای توسعه یافته یک اختلال نادر است زیرا به عنوان مکمل به مواد غذایی اضافه می‌‌شود با این حال اگر شما دچار کم کاری تیروئید هستید باید از غذاهای سرشار از روی مانند مرغ‌، صدف خوراکی، گوشت قرمز و سایر انواع نرم تنان استفاده کنید.

افرادی که دچار کم کاری تیروئید هستند باید از مصرف کدام مواد غذایی خودداری نمایند؟

 مصرف برخی از مواد غذایی برای افرادی که دچار کم کاری تیروئید هستند خطرناک است. در بخش زیر به این موارد اشاره می‌کنیم.

 غذاهای گواتروژنیک

گواتروژنیک به ترکیباتی گفته می‌شود که در عملکرد طبیعی غده تیروئید اختلال ایجاد می‌کند و نام آن از کلمه گواتر مشتق شده است و به معنای بزرگ شدن غده تیروئید است که ممکن است در اثر کم کاری تیروئید تیروئید ایجاد شود. در بخش زیر به مواد غذایی حاوی ترکیبات گواتروژنیک اشاره می‌‌کنیم:

• غذاهای حاوی سویا مانند توفو، تمپه، ادامامه، غیره
• برخی از سبزیجات خاص مانند کلم، کلم بروکلی، اسفناج، کلم پیچ، گل کلم و غیره
• گیاهان و میوه‌های حاوی نشاسته مانند سیب زمینی، هلو، کاساو، انواع توت و غیره
• مغزها و دانه‌ها مانند بادام زمینی، ارزن، میوه کاج و غیره

بنابراین افرادی که دچار کم کاری تیروئید هستند باید از مصرف مواد غذایی گواتروژنیک خودداری کنند. این مسئله فقط در افرادی که دچار کمبود ید هستند یا مقدار زیادی از ترکیبات گواتروژنیک را دریافت می‌کنند مشکل ساز است. به علاوه پختن مواد غذایی با ترکیبات گواتروژنیک می‌تواند باعث غیرفعال شدن ترکیبات گواتروژنیک شود. ارزن یکی از مواد خوراکی استثنایی است و تحقیقات متعدد انجام شده نشان داده است که حتی اگر شما دچار کمبود ید نباشید ارزن می‌تواند باعث تداخل در عملکرد غده تیروئید شود.

گلوتن

گلوتن یک نوع پروتئین است که در حبوباتی مانند گندم سفید، گندم سیاه و جو وجود دارد. افراد مبتلا به بیماری سلیاک که یک بیماری خود ایمنی است نباید از گلوتن استفاده کنند. بدن این افراد به اشتباه به آن حمله می‌‌کند و باعث آسیب دیدگی بافت‌های مجاور دستگاه گوارش می‌‌شود. متاسفانه تحقیقات نشان داده است افرادی که به یک بیماری خود ایمنی مبتلا هستند در معرض خطر بروز سایر انواع بیماری‌های خود ایمنی نیز قرار دارند. به همین دلیل برخی از افرادی که دچار هاشیموتو تیروئیدیت، که عامل اصلی بروز کم کاری تیروئید است، قرار دارند ممکن است به بیماری سلیاک نیز مبتلا شوند بنابراین افراد مبتلا به هاشیموتو تیروئیدیت باید گلوتن را از مواد غذایی خود حذف کنند تا علائم آنها بهبود یابد.

حتما بخوانید: برنامه غذایی بدنسازی و فیتنس 

غذاهایی که باید از مصرف آنها خودداری کرد

خوشبختانه تعداد غذاهایی که افراد مبتلا به کم کاری تیروئید باید از آن اجتناب کنند زیاد نیست. این بیماران می‌‌توانند از مواد غذایی گواتروژنیک به صورت متعادل استفاده ‌کنند و آن را به طور کامل بپزند. این بیماران باید از مصرف غذاهای فرآوری شده که حاوی مقدار زیادی کالری هستند خودداری کنند زیرا افراد مبتلا به کم کاری تیروئید دچار مشکل اضافه وزن هستند و دریافت کالری بیشتر باعث چاقی آنها می‌شود. در بخش زیر فهرستی از مواد غذایی و انواع مکمل‌هایی که باید از مصرف آنها به طور کامل اجتناب شود اشاره می‌کنیم:

• انواع ارزن
• انواع غذاهای فرآوری شده مانند کیک و شیرینی و هات داگ و غیره
• مکمل‌های سلنیوم و ید به غیر از مواردی که بر اساس صلاحدید پزشک تجویز می‌‌شوند.

 در بخش زیر به فهرستی از مواد غذایی اشاره می‌کنیم که بیمار می‌‌تواند در مقادیر کم از آنها استفاده کند. این مواد غذایی گواتروژنیک هستند و در صورتی که در مقادیر زیاد مصرف شوند از آنها تحت عنوان مواد غذایی التهاب آور یاد می‌‌شود:

• غذاهای حاوی گلوتن مانند نان، پاستا، غلات، آبجو و غیره
• غذاهای حاوی سویا مانند توفو، تمپه، ادامامه، شیر سویا و غیره
• انواع کلم از قبیل گل کلم، اسفناج، کلم پیچ، کلم بروکلی و غیره
• برخی از مواد غذایی خاص مانند انواع توت، انواع هلو، و انواع گلابی
• انواع نوشیدنی‌ها مانند قهوه، چای سبز، و الکل که باعث التهاب غده تیروئید می‌شوند.

 اگر بیماری هاشیموتو باعث بروز بیماری سلیاک در شما شده است یا مصرف غذاهای حاوی گلوتن باعث احساس ناراحتی در شما می‌‌شود باید به طور کامل از خوردن گلوتن خودداری کنید.

 غذاهایی که مصرف آنها مشکلی ایجاد نخواهد کرد

 در بخش زیر به مواد غذایی سودمند برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید اشاره می‌کنیم:

• تخم مرغ: تخم مرغ یک ماده غذایی ارزشمند است که زرده آن حاوی مقدار زیادی ید و سلنیوم است و سفیده آن سرشار از پروتئین می‌‌باشد.
• گوشت: انواع گوشت از قبیل مرغ و گوسفند گوساله و غیره
• ماهی: غذاهای دریایی از قبیل ماهی سالمون، ماهی تن، میگو، ماهی هالیبوت و غیره
• انواع سبزیجات: مصرف همه سبزیجات برای افراد مبتلا به کم کاری تیروئید مفید است اما این افراد باید در مصرف انواع کلم احتیاط کنند و در صورتی که آنها را بپذیرند می‌‌توانند در مقادیر کم از این سبزیجات استفاده نمایند.
• انواع میوه: همه میوه‌ها از قبیل انواع توت، موز، پرتقال، گوجه فرنگی و غیره
• غلات و حبوبات فاقد گلوتن: برنج، گندم سیاه، دانه کنیوآ، تخم شربتی، تخم کتان
• لبنیات: همه محصولات لبنی از قبیل شیر، پنیر، ماست و غیره
• نوشیدنی‌ها: از قبیل آب و انواع نوشیدنی‌های بدون کافئین

 افراد مبتلا به کم کاری تیروئید باید یک رژیم غذایی متعادل که حاوی انواع سبزیجات، میوه، و گوشت بدون چربی است داشته باشند این مواد خوراکی حاوی مقدار کمی کالری هستند به سرعت باعث احساس سیری می‌شوند در نتیجه از افزایش وزن جلوگیری می‌‌نمایند.

حتما بخوانید: لاغری شکم و پهلو با دستگاه های ورزشی 

نمونه‌ای از یک برنامه غذایی

در بخش زیر یک نمونه از رژیم کم کاری تیروئید اشاره می‌‌کنیم که حاوی مقادیر مناسبی از پروتئین و کربوهیدرات است که به بیمار کمک می‌‌کند تناسب اندام داشته باشد. بیمار باید داروهای تجویز شده برای کم کاری تیروئید را حداقل یک یا دو ساعت قبل از مصرف اولین وعده غذایی استفاده نمایند. خوردن برخی از مواد خوراکی مانند فیبر، کلسیم، و آهن باعث اختلال در جذب کامل داروهای تیروئید می‌‌شود.

برنامه غذایی مخصوص روز شنبه

• صبحانه: تخم مرغ قارچ و فریتاتا
• ناهار: سالاد تخم مرغ پخته و ماهی تن
• شام: پیتزای خانگی حاوی سس گوجه فرنگی، زیتون و پنیر فتا

برنامه غذایی مخصوص روز یکشنبه

• صبحانه: طرز تهیه املت با انواع سبزیجات
• ناهار: سالاد کنیوآ و سبزیجات برگ سبز و مغزها
• شام: گوشت کبابی و سالاد سبزیجات

برنامه غذایی مخصوص روز دوشنبه

• صبحانه: نان فاقد گلوتن و تخم مرغ
• ناهار: سالاد مرغ به همراه ۲ تا ۳ عدد مغز دانه برزیلی
• شام: یک تکه مرغ کباب شده به همراه برنج و سبزیجات

برنامه غذایی مخصوص روز سه شنبه

• صبحانه: بلغور جو به همراه یک چهارم لیوان توت
• ناهار: سالاد و ماهی سالمون کباب شده
• شام: ماهی کباب شده به همراه لیمو، فلفل سیاه، آویشن، و سایر انواع سبزیجات

برنامه غذایی مخصوص روز چهارشنبه

• صبحانه: نان فاقد گلوتن و تخم مرغ
• ناهار: باقیمانده غذای دیشب
• شام: میگو به همراه سالاد کنیوآ

برنامه غذایی مخصوص روز پنجشنبه

• صبحانه:  پودینگ تخم شربتی - ۲ قاشق غذاخوری تخم شربتی، یک فنجان ماست و نصف قاشق غذاخوری عصاره وانیل به همراه میوه خرد شده را درون کاسه ریخته و در طول روز از آن استفاده کنید.
• ناهار: باقیمانده غذای دیشب
• شام: گوشت کباب شده به همراه سبزیجات

برنامه غذایی مخصوص روز جمعه

• صبحانه: اسموتی موز و توت
• ناهار: ساندویچ سالاد مرغ فاقد  گلوتن
• شام: فلفل دلمه و تکه‌های گوشت کبابی و سالاد

چند نکته مهم برای حفظ تناسب اندام

 در کم کاری تیروئید به علت کاهش سرعت متابولیسم بدن و زن بیمار به سرعت افزایش می‌‌یابد. در بخش زیر به چند نکته مهم در خصوص حفظ تناسب اندام اشاره می‌‌کنیم:

• به اندازه کافی استراحت کنید و سعی کنید حدود ۷ تا ۸ ساعت بخوابید. نخوابیدن به اندازه کافی باعث افزایش چربی به ویژه در اطراف شکم می‌‌شود.
• به مواد غذایی مصرفی خود توجه کنید. نحوه غذا خوردن، علت غذا خوردن، و آرام غذا خوردن باعث ایجاد رابطه مثبت با غذا می‌شود. تحقیقات نشان داده است که رعایت کردن این نکات می‌‌تواند به کاهش وزن کمک کند.
• سعی کنید از یوگا و مدیتیشن بهره بگیرید. یوگا و مدیتیشن می‌‌تواند به کاهش استرس و بهبود سطح سلامت عمومی شما کمک کنند. تحقیقات نشان داده است که انجام دادن این تمرینات ورزشی می‌‌تواند به حفظ تناسب اندام کمک کند.
• سعی کنید میزان کربوهیدرات موجود در رژیم غذایی خود را کاهش دهید. کاهش سطح کربوهیدرات در رژیم غذایی یک روش عالی برای حفظ تناسب اندام است. سعی کنید از رژیم غذایی کتوژنیک پرهیز کنید زیرا مصرف ناکافی کربوهیدرات باعث می‌‌شود که سطح هورمون تیروئید کاهش یابد.

نکته آخر

 هیپوتیروئیدیسم یا کم کاری غده تیروئید یک اختلال شایع است که می‌‌تواند باعث بروز علائمی نظیر خستگی، افزایش وزن، احساس سرما، و مواردی از این قبیل شود. خوشبختانه مصرف غذاهای کم کاری تیروئید و دریافت داروهای تیروئید می‌‌تواند به بهبود عملکرد تیروئید و کاهش علائم آن کمک کند. ید، سلنیوم، و روی از جمله مواد غذایی سودمند برای غده تیروئید محسوب می‌شوند. از سوی دیگر مصرف گلوتن باعث ایجاد علائم نامطلوب برای افراد مبتلا به هاشیموتو تیروئیدیت می‌‌شود که عامل اصلی بروز بیماری کم‌کاری تیروئید است. از آنجایی که بیماری سلیاک و هاشیموتو تیروئیدیت ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند برخی از افراد به هر دو بیماری مبتلا می‌شوند. رعایت کردن رژیم غذایی مناسب کم کاری تیروئید می‌تواند باعث کاهش علائم حاصل از بیماری شود و به حفظ تناسب اندام کمک کند بنابراین افرادی که دچار کم کاری تیروئید هستند باید از غذاهای فرآوری نشده، پروتئین، و غذاهای کامل استفاده کنند.

در ادامه بخوانید: لاغری و کاهش وزن تدریجی افراد مسن

"کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است"